اندازه گیری #
اندازه گیری عبارت است از نسبت دادن اعداد به خصوصیات اشیاء، وقایع یا افراد بر اساس قواعدی منطقی و قابل قبول.
مانند: نسبت دادن عدد ۱۸۰ سانتی متر به قد آقای کریمی (از دانشجویان کلاس آمار)، نسبت دادن طول عمر ۲۰۰۰ ساعت به یک لامپ، ….
مقیاس های اندازه گیری مختلف، مجموعه قواعد متفاوتی را ارائه می دهند که این قواعد برای نسبت دادن اعداد به متغیرها به کار می روند. چهار نوع مقیاس اندازه گیری مهم برای متغیرها وجود دارد: مقیاس اسمی، مقیاس ترتیبی (رتبه ای)، مقیاس فاصله ای، مقیاس نسبی.
مقیاس اسمی #
در مقیاس اسمی (Nominal Scale)، اعداد یا نمادها صرفا برای طبقه بندی اشیاء، اشخاص یا خصوصیات به کار می روند.
مثلا برای مشخص کردن سازمانها آنها را به صورت الف، ب، ج و … نامگذاری می کنیم. یا برای مشخص کردن سبکهای مدیریتی، s1، s2 و… یا گروه های خونی A، B و ….
مقیاس ترتیبی (رتبه ای) #
در مقیاس ترتیبی یا رتبه ای(Ordinal Scale)، صرف نظر از تفاوت محتویات یک طبقه با طبقه دیگر، یک نوع ارتباط هم بین آنها برقرار است. این رابطه با توجه به نوع مقیاس، به صورت «ترجیح دارد به، بالاتر، بیش تر، کامل تر و …» بیان می شود. مانند درجه های نظامی که یک گروهبان درجه بالاتری نسبت به سرباز دارد
اصطلاحات «بالا، متوسط، پایین» و … برای مقیاس ترتیبی به کار می رود. مانند طبقه بندی مردم یک کشور به پردرآمد، متوسط و کم درآمد
مقیاس فاصله ای #
همه خصوصیات مقیاس ترتیبی را دارد و علاوه بر آن فاصله بین هر دو مقدار بر روی مقیاس، میزان مشخصی دارد. مانند لیسانس، فوق لیسانس، دکترا، …
مقیاس نسبی #
مقیاس نسبی یا نسبتی (Relative Scale)، همه خصوصیات مقیاس فاصله ای را دارد و دارای صفر واقعی نیز هست. مانند کیلوگرم، متر، …
در مقیاس نسبتی، نسبت هر دو نقطه روی مقیاس از واحد اندازه گیری مستقل است. مثلا وزن دو شیء مختلف را می توان با کیلوگرم، پوند … اندازه گیری کرد. در این صورت، نسبت بین دو وزن بر حسب کیلوگرم با نسبت همان دو وزن بر حسب پوند برابر است.
