تقسیم بندی علم آمار به دو دسته آمار توصیفی و استنباطی بر اساس نوع آمارگیری و به تبع آن، روشهای به کار رفته بر روی خروجی حاصل از آمارگیری تعیین می شود.
آمارگیری #
آمارگیری، تمام فعالیتی که برای جمع آوری داده های آماری به کار می رود. بر دو نوع است:
•سرشماری: همه افراد جامعه مورد مطالعه قرار میگیرند. مانند سرشماری جمعیت
•نمونه برداری: بخشی از افراد جامعه را طبق روش خاصی انتخاب شده و مورد مطالعه قرار میگیرند. مانند طول عمر لامپهای تولیدی یک کارخانه، مانند سنجش اثربخشی یک دارو، …
نمونه #
نمونه (Sample)، تعداد محدودی از افراد جامعه است که بیان کننده ویژگیهای اصلی جامعه باشند و با نمونه گیری انتخاب می شوند.
شاخص آماری #
شاخص آماری (Statistcal Index)، چیزی است که برای به دست آوردن آن جامعه را اندازه گیری می کنیم. مانند شاخص سواد رایانه ای، شاخص میزان نفوذ موبایل، ….
پارامتر #
اگر برای اندازه گیری شاخص، از تمام افراد جامعه استفاده کنیم به آن شاخص، پارامتر (Parameter) گویند. مانند پارامتر درآمد تمام کارکنان دولت. پارامتر مقداری ثابت و پایدار است یعنی اگر جامعه تغییر نکند، مقدار پارامتر ثابت می ماند.
آماره #
اگر برای اندازه گیری شاخص، با استفاده از نمونه گیری، از نمونه ای از افراد جامعه استفاده کنیم به آن شاخص، آماره (Statistic) گویند. مانند آماره درآمد نمونه ای از کارکنان دولت. آماره مقداری متغیر و ناپایدار است بدین معنی که از یک نمونه به نمونه ای دیگر تغییر می کند.
تفاوت در نوع و کاربرد شاخصهای پارامتر و آماره، موجب تقسیم بندی علم آمار به آمار توصیفی و آمار استنباطی شده است
آمار توصیفی #
آمار توصیفی (Desctriptive Statistics) به خلاصه کردن و توصیف مهم مجموعه داده ها می پردازد بدون اینکه استنباط آماری از آن داشته باشد (روی تمام افراد جامعه آماری عمل می کند).
مثال: میانگین درآمد کارکنان دولت را با داشتن میزان درآمد تمام کارکنان دولت به دست می آورد
تکتیکهای آمار توصیفی عبارتند از:
- – سازماندهی
- – خلاصه سازی
- – ساده سازی
- – توصیف و تشریح دده ها (با نمودار و جداول آماری و …)
آمار استنباطی #
آمار استنباطی (Inferential Statistics)، با استفاده از پارامترهای نمونه، پارامترهای جامعه را تخمین می زند. (روی نمونه ای از افراد جامعه عمل می کند)
مثال: با استفاده از میانگین درآمد نمونه کارکنان دولت، میانگین درآمد کل کارکنان دولت را تخمین می زند.
- – تعمیم از نمونه به جامعه
- – آزمون فرض
- – مدل سازی و پیش بینی
