درس های مدیریت دانش
نقشها و مسئولیتهای دانشی
در مطالعه ای كه برای مجله مدیریت دانش در می ۲۰۰۱ انجام شد، تشخیص داده شد كه موضوع موثر در هجرت به یك استراتژی دانشی، ایجاد فرهنگی حامی اعتماد و همكاریست. باید رویكرد افراد به كارشان و فرهنگ همكاری برای همیشه تغییر کند، باید قهرمانی داخلی برای رهبری کردن جنبش دانش وجود داشته باشد. از وقتیكه لیف ادوینسون (Leif Edvinsson)، اولین افسر دانش (Chief Knowledge Officer) لقب گرفت، در مورد نوع رهبری و سطحی از اختیار كه رهبر نیاز دارد تا موثر عمل كند، منازعه فکری برپا شده است.
می توان استدلال آورد كه رهبر دانش چیز جدیدی نیست. مدیریت کردن دانش یک فرآیند، در هر شرکت، حتی در یک شرکت تك نفره لازم است. اما امروزه دانش، دارایی مشترك تقریباً همه كاركنان است. همچنین با توجه به طبیعت ناپایدار نیروی كار امروزی و نیاز به برقراری ارتباط سریع و تجهیز تیم هایی که از لحاظ جغرافیایی پراکنده اند وهمچنین طبیعت خیلی فنی كار امروزه، نیاز زیادی برای اختصاصی تر شدن شیوه مدیریت کردن دانش وجود دارد.
اگرچه تعدادی از سازمانها هستند كه افسر دانشی دارند، اما در بسیاری از سازمانهای سرتاسر جهان، القاب كمتر شناخته شده و مسئولیتهای وابسته دیگری برای شناساندن و توصیف رهبران دانشی استفاده می شود. اگرچه برای این عناوین و مسئولیتهای تحت این نام مستعار هیچ طبقه بندی نمی توان انجام داد، اما یک طبقه بندی کلی زیر را می توانید در نظر داشته باشید:
- مهندس دانش
- تحليلگر دانش
- مدیر دانش
- افسر دانش
- مباشر دانش
مهندس دانش
سازمانی از مهندس دانش (Knowledge Engineer) بهره می گیرد كه رویكردی خیلی تاكتیكی به مدیریت دانش دارد. همانطور كه از عنوان آن مشخص است، مهندس دانش مسئول تبدیل دانش آشكار به دستورالعملها، سیستمها و نرم افزارهاست. مهندس دانش، كار دانش بنیان را با تدوین آن به صورت روالهای تكرارشونده كاهش میدهد. چالش اصلی این جایگاه، این است که هر چه مهندس دانش بهتر دانش را تدوین كند، تغییر آن دانش، در صورت نیاز سازمان، سختتر است.
تحلیلگر دانش
تحلیلگر دانش (Knowledge Analyst) مسئول جمع آوری، سازماندهی و انتشار دانش مورد تقاضاست. تحلیلگرهای دانش، به مخازن درگردش از بهترین تجارب تبدیل شده و بدین سان، دانش را رهبری می کنند. البته وقتی سازمان را ترك می كنند، می توانند به آسانی بهترین تجارب را نیز با خود ببرند. مخاطره دیگر این است كه این افراد بقدری ارزشمند می شوند كه وقتی در بخشهای دیگر سازمان نیز به همان میزان به مهارتهای آنها نیاز است، قادر به جابجایی نیستند.
مدیر دانش
مدیر دانش (Knowledge Manager) یك سرپرست است.مدیر دانش، مسئول هماهنگی اقدامات مهندسین، معماران و تحلیلگران است. این جایگاه، اغلب در سازمانهای بزرگی مورد نیاز است كه در آنها تعدد فرآیندهای گسسته وجدا از هم برای تسهیم دانش، خطر چندپارگی را داشته و مدیر دانش همان سطحی از هماهنگی را ایجاد می كند كه یك مدیر بازاریابی ممكن است این هماهنگی را بین محصولات ایجاد كند. مخاطره وجود مدیران دانش در مالكیتی است كه ممكن است در حاشیه قلمرو موفقیت هر مدیری بوجود آید.
افسر دانش
افسر دانش (Chief Knowledge Officer)، رویكردی خیلی سنتی و سلسله مراتبی به مدیریت دانش است. افسر دانش مسئول هماهنگی تمامی رهبری دانش در سطح شركت و به نوعی ارایه دهنده گزارش به مدیرعامل است. ممكن است دلایلی آورده شود مبنی بر اینكه افسر دانش باید فردی از دفتر فناوری اطلاعات باشد (و احتمالا به افسر اطلاعات یا Chief Information Officer گزارش دهد) اما اغلب این اتفاق نمیافتد. وظیفه افسر دانش در ارتباط با زیرساخت فناوری نیست، بلكه بیشتر در رابطه با شیوه اعمال رهبری دانش است. درحال حاضر اغلب این سمت، به صورت مجری مستقل با كاركنان اندك و یا بدون هیچ پرسنلی بوده و هیچ مسئولیت صفی بلافصلی در شركت ندارد. توجه به این نکته اساسی لازم است كه باید افسر دانش را خیلی زود هنگام به كار گمارد زیرا افسر دانش بدون وجود فرهنگ تسهیم دانش و مشوقها و درک اولیه شركت از رهبری دانش، قدرت و نفوذی نخواهد داشت.
مباشر دانش
مباشر دانش (Knowledge Steward) شبیه مدیر دانش است. مباشر دانش، در سازمانی موفق است كه اعتقاد ندارد دانش همانند سایر منابع سازمانی باید از بالا به پایین مدیریت شود. این نقش، مسئول ارایه پشتیبانی حداقل اما مداوم از كاربران دانش به صورت كاردانی در به كارگیری ابزارها، تجارب و روشهای رهبری دانش است. معمولا نقش مباشر، كمك به دیگران برای شناخت بهتر و در به كارگیری قدرت فناوری ها و تجارب جدید مدیریت دانش در تولید محصولات و خدمات است.
كدامیك از اين نقشها برای سازمان شما مناسبتر است؟
وضعیت عوامل زیر در وضعیت فعلی سازمان شما در اینکه کدامیک از نقشها برای سازمانتان مناسب است، می توانند تعيين كننده باشند:
- وضعيت تسهيم دانش
- سطح حمايت از رهبری دانش
- ميزان پذيرش فرهنگ تسهیم دانش